#واحد_در_کلام_علی_ع
معنای واحد در کلام مولا الموحدین
۲- أبو مقدام از پدرش نقل کرده است که در روز جمل (پنجشنبه دهم ماه جمادى الاولى سنه سى و شش هجرى مروج الذّهب ۲: ۳۶۰) که آتش جنگ شعله ور شده بود، و برق شمشیرها و سرنیزه‌ها هر لحظه نگاه جنگجویان را به گوشه اى مى کشید عرب بادیه نشینى برخاسته و رو به فرمانده کلّ على علیه السلام نمود و پرسید: اى امیرمؤمنان آیا، تو مى گویى خداوند یکى است؟ راوى گفت: مردم از هر طرف بر او حمله ور شدند که: چه وقت این سخن است؟ مگر موقعیّت خطیر میدان کارزار را نمى نگرى! و نمى بینى که على علیه السلام پریشان خاطر است؟! امیر المؤمنین فرمود: رهایش سازید؛ زیرا پرسش این اعرابى همان هدف اصلى ماست که بر سر آن با اینها پیکار مى کنیم. سپس فرمود: اى اعرابى، این گفته که خدا یکى است چهار گونه است. دو گونه آن بر خدا روا نیست، و دو تاى دیگر شایسته خدا است، اما آن دو که روانیست عبارتند از:
۱- اگر شخصى بگوید: خدا یکى است و منظورش از جهت عدد آن (۱- ۲- ۳-... ) باشد، جایز نیست چون آنچه دومى ندارد بشمارش در نیاید مگر ندیدى آنکه گفت خدا سوّمى از سه موجود است کافر گردید؟ (حضرت اشاره دارد به آیه شریفه (۷۳) از سوره مائده «لَقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قالُوا: إِنَّ اللَّهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلَّا إِلهٌ واحِدٌ»).
۲- اگر فردى بگوید خدا یکى است و مقصودش اراده نوعى از جنس باشد، این هم درست نیست، زیرا این تشبیه و همانند کردن خدا به بشر است، و پروردگار ما بزرگتر و برتر از آن است که مثل و مانند داشته باشد.
و امّا آن دو مورد که گفتنش مانعى ندارد:
۱- آنکه فردى بگوید خدا یکى است یعنى در میان همه چیزها مانندى ندارد، آرى خداى ما این گونه است.
۲- کسى بگوید خداوند عزّ و جلّ حقیقتا یکتاست، یعنى ذاتش مرکّب نبوده و قابل قسمت به أجزاء نیست نه در عالم خیال و نه در خارج و نه در خرد، براستى پروردگار ما چنین است.
معانی الأخبار / ترجمه محمدى، ج ۱، ص: ۱۳
